तेह्रथुम जिल्ला Terathum District

परिचय

प्रदेश नं. १ का १४ वटा जिल्लाहरु मध्य तेह्रथुम जिल्ला नेपालको  एक पुर्वि जिल्ला हो ।  तेह्रथुम जिल्लाको नामाकरण सम्वन्धमा लिम्बुवान राज्य मित्र थुम रहेका र यी सबै  पल्लो किरांत अन्तर्गत रहेका थिए । त्यतिवेला थुमको तिरो भरो धनकुटा गौंडामा बुझाउने व्यवस्था भएको थियो । वि.स.१९५२ सालमा आएर सत्र थुम मध्येका मित्लुङ् पहाड‚झलहरु वेलहरा र पाँचथर थुमको तिरो भरो धनकुटामा बुझाउने र अन्य तेह्र थुमको तिरो उठाउने गरी माल अड्डाको स्थापना यसै जिल्लामा भएकोले यस जिल्ला लाई तेह्रथुम भनिएको जनविश्वास रहि आएको छ। ति तेह्रवटा थुमहरु आठराई‚ फेदाप‚ याङ्गरुप‚ पाँचथर‚ ताप्लेजुङ्‚ मेवाखोला‚ मैयाखोला‚ तमोरखोला‚ पाँचखप‚ दशमझिया‚ चैनपुर‚ सभा-उत्तर‚संखुवा उत्तर पर्दछन् ।

ऐतिहासिक चिनारी

पृथ्वी नारायण शाहबाट नेपाल एकीकरण हुनु अगाडी यस जिल्लाको भुभाग पल्लो किराँत राज्य अन्तर्गत पर्दथ्यो । पृथ्वीनारायण शाहको एकीकरण अभियान अन्तर्गत खम्वुवान क्षेत्रको विजय पश्चात वि.स.१८३१ मा गोर्खाली सेनाको तर्फबाट रामकृष्ण कुवंर र लिम्बुहरुले चैनपुरमा उनीहरु नेपाल सरकार अन्तर्गत रहने र गोर्खालीले लिम्बुहरुको रितितिथी तथा अन्य सामाजिक व्यवस्थामा खलल नगर्ने गरी मेलमिलाप गरेका थिए । पृथ्वी नारायण शाहबाट यहाका सुब्बाहरुलाई पञ्चखत वाहेक अन्य मुद्धा हेर्ने र “ढिङगे मुङगे”  गरि जरीवाना समेत गर्न पाउने अधिकार दिइ लालमोहर दिइएको थियो ।

भाैगोलीक अवस्थीति

कुल क्षेत्रफल ६७९ वर्गकिलोमिटर रहेको यो जिल्ला पूर्वी देशान्तर ८७^.१५ ‘ देखि ८७^.४५’  सम्म र उत्तरी आक्षाश २६^.६६-२७^.३०’  सम्म रहेको छ ।  जिल्लाको उचाई समुद्र सतहबाट ३४५ देखि २९६२ फिट सम्म रहेको छ । त्यस्तै सदरमुकामम म्यालुङ्ग १६६५ मिटर उचाइमा रहेको छ । मूख्यतया यस जिल्लामा  लिम्बु (३५%)‚क्षेत्री (१९%)‚ब्राम्हण (१६%)‚ अन्य जातजाती (३०%) बसोबास रहेको छ भने  नेपाली भाषी ५२.९%‚लिम्बु भाषी ३२.७७% र अन्य १४.३३% भाषाभाषीको बसोबास रहेको छन् ।यस जिल्लाको पूर्वमा ताप्लेजुङ्ग र पाँचथर  पश्चिममा धनकुटा र संखुवासभा उत्तरमा ताप्लेजुङ्ग र संखुवासभा तथा दक्षिणमा धनकुटा र पाँचथर जिल्ला रहेका छन् ।  वि.स.२०६८ को जनगणना अनुसार यस जिल्लाको कुल जनसंख्या १‚०१‚४७६  रहेको छ ।

निर्वाचन क्षेत्रको विभाजन

प्रतिनिधिसभा सदस्यकोलागि निर्धारित क्षेत्र संख्या १ रहेको छ भने प्रदेशसभा सदस्यकोलागि निर्धारित क्षेत्र संख्या २ रहेको छ।

स्थानियतहको विभाजन

नेपाल  सरकार संघीय मामीला तथा स्थानीय विकास मन्त्रालयले  संघीय संरचना अनुसार तेह्रथुम जिल्लाका साविकका गाउँ विकास समिति र नगरपालीकालाइ गाभेर जम्मा ६ वटा स्थानीयतह निर्माण गरेको छ । जसमा २  नगरपालिका र ४ वटा गाउँपालीका रहेका छन । जसलाइ तल प्रस्तुत गरीएको छ ।

१.      नामः म्याङलुङ नगरपालिका

केन्द्रः साविक म्याङलुङ नगरपालिका कार्यालय

जनसङ्ख्याः १९६५९

क्षेत्रफलः १००.२१(वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः १०

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	म्याङलुङ	१
२	म्याङलुङ	२
३	म्याङलुङ	३
४	म्याङलुङ	४,५
५	म्याङलुङ	६
६	म्याङलुङ	७
७	म्याङलुङ	८
८	म्याङलुङ	९
९	म्याङलुङ	१०,११
१०	म्याङलुङ	१२,१३

 २.      नामः लालीगुँरास नगरपालिका

केन्द्रः साविक लालीगुँरास नगरपालिका कार्यालय

जनसङ्ख्याः १६९७०

क्षेत्रफलः ९०.२७ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ९

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	लालीगुँरास	१
२	लालीगुँरास	२
३	लालीगुँरास	३
४	लालीगुँरास	४,५
५	लालीगुँरास	६,७
६	लालीगुँरास	८
७	लालीगुँरास	९
८	लालीगुँरास	१०
९	लालीगुँरास	११

 ३.      नामः आठराई गाउँपालिका

केन्द्रः साविक सक्रान्तिबजार गा.वि.स.को कार्यालय

जनसङ्ख्याः २१७४७

क्षेत्रफलः १६७.०७ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ७

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	सक्रान्तिबजार	१-९
२	खाम्लालुङ	१-९
३	हवाकु	१-९
४	ईवा	१-९
५	छातेढुङ्गा	१-९
६	चुहानडाँडा	१-९
७	थोक्लुङ	१-९

 ४.      नामः छथर गाउँपालिका

केन्द्रः साविक हमरजुङ गा.वि.स.को कार्यालय

जनसङ्ख्याः १६७१५

क्षेत्रफलः १३३.९३ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ६

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	आङदिम	१-९
२	हमरजुङ	१-९
३	पञ्चकन्या	१-९
४	फाक्चामारा	१-९
५	ओख्रे	१-९
६	सुदाप	१-९

 ५.      नामः फेदाप गाउँपालिका

केन्द्रः साविक सिम्ले गा.वि.स.को कार्यालय

जनसङ्ख्याः १७७००

क्षेत्रफलः ११०.८३ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ५

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	सिम्ले	१-९
२	ओयाकजुङ	१-९
३	जलजले	१-९
४	सम्दु	१-९
५	ईसिवु	१-९

 ६.      नामः मेन्छयायेम गाउँपालिका

केन्द्रः साविक मोराहाङ गा.वि.स.को कार्यालय

जनसङ्ख्याः ८०७८

क्षेत्रफलः ७०.०९(वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ६

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	पौठाक	१-४
२	पौठाक	५-९
३	श्रीजुङ	७-९
४	श्रीजुङ	१-६
५	मोराहाङ	१-३,७,८
६	मोराहाङ	४-६,९

स्राेतः नेपाल सरकार संघीय मामीला तथा स्थानीय विकास मन्त्रालय , जिल्ला प्रशासन कार्यालय तेह्रथुम र जिल्ला समन्वय समिति तेह्रथुम । याे लेखमा कमिकमजोरी भएमा कमेन्ट बक्समा छोडिदिनुहोला । यदि तपाइ आफैले तेह्रथुम जिल्लाका स्थान र विशेषको लेख लेखेर चिनारी नेपालमा प्रकाशन गर्न चाहेमा chinari2020@gmail.com मा सम्पर्क गर्न सक्नुहुने छ ।