नेपाल बहुभाषी देश हो । नेपालको संविधानले नेपालमा बोलिने सबै मातृभाषाहरूलाई राष्ट्रभाषाको मान्यता दिएको छ । नेपाली भाषा सरकारी कामकाजको भाषा हो । नेपाली भाषा सम्पर्कको भाषा पनि हो । सबै नेपालीले नेपाली भाषा बोल्न र बुझ्न सक्दछन् । प्राचीन नेपालमा किराँत, संस्कृत, पाली आदि भाषा र ब्राम्ही, सिरिजंघा, देवनागरी, रन्जना आदि लिपि विकसित हुँदै गएको पाइन्छ ।
उत्तरार्धमा संस्कृत भाषाको विकास अन्य भाषाको दाँजोमा अत्यधिक मात्रामा भएको पाइन्छ । जयस्थिति मल्लको उदय भएपछि मध्यकालमा नेवारी भाषाको पनि लिखित रूपमा सुरुआत भएको हो । यसकालमा नेपालमा अन्य विभिन्न भाषाहरू भएपनि लिखित रूपमा तिनीहरूको वर्चस्व भेटिएको छैन ।
मुसलमान व्यापारीको प्रवेशपछि मध्यकालमा उर्दू र फारसी भाषाको प्रयोग हुन थालेको पाइन्छ । दरबारमा संस्कृत, मैथिली, बङ्गाली, भोजपुरी, अवधी र पर्वते (नेपाली) भाषाका ज्ञाताहरू पनि थिए भन्ने कुरा इतिहासबाट प्रष्ट हुन्छ ।
नेपालमा बोलिने मुख्य भाषाहरू
क्र.स. | भाषा | क्र.स. | भाषा |
१ | नेपाली | २१ | उराव |
२ | मैथिली | २२ | सुनुवार |
३ | भोजपुरी | २३ | बंगाली |
४ | थारू | २४ | राजस्थानी |
५ | तामाङ | २५ | माझी |
६ | नेवारी | २६ | थामी |
७ | मगर | २७ | कुलुङ |
८ | अवधी | २८ | धिमाल |
९ | वान्तवा | २९ | अन्जिका |
१० | गुरुङ | ३० | याख्खा |
११ | लिम्बू | ३१ | थुलुङ |
१२ | बज्जिका | ३२ | साङपाङ, साङ्पाहाङ |
१३ | उर्दू | ३३ | भुजेली |
१४ | राजवंशी | ३४ | दराई |
१५ | शेर्पा | ३५ | खालिङ |
१६ | हिन्दी | ३६ | कुमाल |
१७ | चाम्लिङ | ३७ | थकाली |
१८ | सन्थाल | ३८ | छन्त्याल |
१९ | चेपाङ | ३९ | साङ्केतिक |
२० | दनुवार | ४० | तिब्बती |
नेपालमा बोलिने मुख्य भाषाहरू
क्र.स. | भाषा | क्र.स. | भाषा |
४१ | दुमी | ६१ | लोरुङ |
४२ | जिरेल | ६२ | पन्जाबी |
४३ | वाम्बुले | ६३ | चिनियाँ |
४४ | पुमा | ६४ | अंग्रेजी |
४५ | योल्मो | ६५ | मेओहाङ |
४६ | नाछेरिङ | ६६ | संस्कृत |
४७ | दुरा | ६७ | कैके |
४८ | मेचे | ६८ | खाम्जी (राउटे |
४९ | पहरी | ६९ | किसान |
५० | लाप्चे | ७० | मुसलमान |
५१ | बोटे | ७१ | बराम |
५२ | बहाई | ७२ | तिलुङ |
५३ | कोयू | ७३ | जेरुङ |
५४ | राजी | ७४ | दुम्जाली |
५५ | हायू | ७५ | ओरिया |
५६ | व्यासी | ७६ | लिङ्खिङ |
५७ | याम्फे | ७७ | कुसुन्डा |
५८ | घले | ७८ | सिन्धी |
५९ | खरिया | ७९ | कोचे |
६० | छिलिङ | ८० | हरियान्वी |
नेपालमा बोलिने मुख्य भाषाहरू
क्र.स. | भाषा | क्र.स. | भाषा |
८१ | माघी | १०१ | धुलेली |
८२ | साम | १०२ | अरबी |
८३ | कुर्माली | १०३ | स्पेनिस |
८४ | कागते | १०४ | रसियन |
८५ | दोङ्खा | १०५ | डोटेली |
८६ | कुकी | १०६ | बेलहरा |
८७ | छिन्ताङ | १०७ | फाङ्दुवाली |
८८ | मिजो | १०८ | वालुङ |
८९ | नाग्मेसे | १०९ | सुरेल |
९० | ल्होमी | ११० | बैतडेली |
९१ | असामी | १११ | बनकरीया |
९२ | सधानी | ११२ | बझाङ्गी |
९३ | राई | ११३ | फ्रान्सेली |
९४ | ताजपुरीया | ११४ | ल्होपा |
९५ | खसै | ११५ | डोल्पाली |
९६ | अठपहरे | ११६ | जुम्ली |
९७ | गनगाई | ११७ | दैलेखी |
९८ | अछामी | ११८ | सोनाहा |
९९ | खम | ११९ | डडेलधुरी |
१०० | मालपाडे | १२० | बाजुरेली |
१२१ | दार्चुलेली | १२२ | मनाङ |
१२३ | गढवाली |
श्रोतः नेपाल सरकार सुचना विभाग