परिचय
प्रदेश नंं. २ अन्र्तगत रौतहट नेपालको दक्षिणपूर्वी तराई क्षेत्रमा अवस्थित एक जिल्ला हो । राैतहट जिल्लाको नामाकरणको सम्वन्धमा आदीवासी तराई मुलका मानिसहरुको बसोबास रहेको रौतहट जिल्लाको नाम राउत र हट भन्ने दुई शब्दहरु मिलेर बनेको हो । राउत भन्नाले खासगरी यादव (ग्वाला) जातीको थरलाई बुझाउँछ र हट शब्दको अर्थ बजार हुन्छ । हट शब्द हाटमा अपभ्रंस भएर रौतहट बनेको विश्वास रहि आएको छ। खासगरी राउत भन्नाले यादव (ग्वाला) जातीको थरलाई बुझाउँछ र हट शब्दको अर्थ बजार हुन्छ । हट शब्द हाटमा अपभ्रंस भएर रौतहट बनेको हो । यसप्रकार रौतहट शब्दको अर्थ यादवहरुको वस्ती भएको ठाउँ भन्ने बुझीन्छ।

ऐतिहासिक चिनारी
राैतहट जिल्लाको दक्षिणमा छिमेकी देश भारतको उत्तर राज्य विहारको बैरगनियाँ क्षेत्र पर्दछ । जहाँवाट नेपाली क्रान्तिको प्रथम शुरूवात भएको थियो । त्यो भन्दा पनि पहिले नेपाल एकिकरण हुनु पूर्व जय प्रकाश मल्ल द्वारा झिकाइएका बंगालका सुल्तानका फौजलाई लखेडदै आएका गोर्खाली सेना र वंगाली सेना बीच रौतहटको संग्रामपुरमा लाडाँइ भएको, समनपुरमा पुग्दा युद्व समाप्ती भएको, र विश्रामपुरमा पुगी नेपाली सेनाले विजयोत्सव मनाई ऐतिहासिक राजदेवी मन्दिरमा पूजापाठ बली भोग चढाई र्फिता भएको भन्ने कुरा प्रचलित रहेको छ ।

भाैगोलिक अवस्थिती
समुद्र सतहबाट १२२ मिटर देखि २४४ मिटरसम्मको उचाईमा अवस्थित रौतहट जिल्ला १,१२६ वर्ग किलोमिटर क्षेत्रमा फैलीएको छ । रौतहट २६ डिग्री १४“ देखि २६ डिग्री १४“ अक्षांश र ८५ डिग्री १४“ देखि ८५ डिग्री ३०“ सम्मको पूर्वी देशान्तरमा फैलिएको छ । उष्ण तथा समशितोष्ण हावापानी रहने यस क्षेत्रमा २१२५ मिलिमिटरसम्म वर्षा हुन्छ । यस जिल्लालाई र्पूवमा सर्लाही सँग बागमती नदीले छुट्याएको छ । पश्चिममा बारा जिल्ला, उत्तरमा मकवानपुर जिल्लालाई रौतहट चुरे श्रृंखलाको उच्च भागले छुट्याएको छ । रौैतहट जिल्लाको पूर्वमा सर्लाही, पश्चिममा बारा,उत्तरमा मकवानपुर र दक्षिणमा भारतको बिहार राज्यको सीतामढी र पूर्वी चम्पारण जिल्ला पर्दछ भने गौर रौतहट जिल्लाको सदरमुकाम हो ।

राैतहट जिल्लामा रहेका धार्मिक तथा पर्यटकिय स्थलहरू
१.शिवनगर – श्रीपञ्चमी, महाशिवरात्री, बैशाख त्रयोदशी, श्रावण महिना, हरेक आइतबार भगवान शिवको लिङ्गको दर्शन गरी भाकल पुरा हुने विश्वास गरिन्छ ।
२.पौराई ब्रह्मस्थल -हरेक मंगलबार र शनिबार भाकल पुरा हुने भएकोले दर्शन गर्न प्रसिध्द रहेको छ ।
३.राजदेवी – विजयादशमी देवीको दर्शन गर्न प्रसिध्द रहेको छ ।
४. नुनथर -कार्तिक पूर्णिमा र श्रावण महिनाभर यस ठाउँमा नुहाउनाले रोगहरु निको हुन्छ भन्ने विश्वास रहेको छ ।
५. पुरेनवा दरबार – ऐतिहासिक दरबार
निर्वाचन क्षेत्रको विभाजन
प्रतिनिधिसभा सदस्यकोलागि निर्धारित क्षेत्र संख्या ४ रहेको छ भने प्रदेशसभा सदस्यकोलागि निर्धारित क्षेत्र संख्या ८ रहेको छ।
स्थानियतहको विभाजन
संघिय संरचना अनुसार राैतहट जिल्लाको स्थानियतहको विभाजन साविकका नगर र गा.वि.स. का वडाहरूलाइ समेटेर १६ वटा नगरपालीका र २ वटा गाउँपालिकामा विभाजन गरिएको छ । जसलाइ निम्नानुसार उल्लेख गरिएकाे छ ।
१. नामः चन्द्रपुर नगरपालि
केन्द्रः साविक चन्द्रपुर नगरपा
जनसङ्ख्याः ७२०५८
क्षेत्रफलः २४९.९६ (वर्ग कि.मि.)
वडा संख्याः १०
वडा नं. |
समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू |
साविक वडा नं. |
क्षेत्रफल |
जनसङ्ख्या |
१ |
चन्द्रपुर |
८,९ |
|
|
२ |
चन्द्रपुर |
६,७ |
|
|
३ |
चन्द्रपुर |
२ |
|
|
४ |
चन्द्रपुर |
१ |
|
|
५ |
चन्द्रपुर |
३ |
|
|
६ |
चन्द्रपुर |
४,५ |
|
|
७ |
चन्द्रपुर |
११ |
|
|
८ |
चन्द्रपुर |
१०,१२ |
|
|
९ |
चन्द्रपुर |
१४ |
|
|
१० |
चन्द्रपुर |
१३,१५ |
|
२. नामः गरुडा नगरपालिका
केन्द्रः साविक गरुडा नगरपालिका
जनसङ्ख्याः ५०४८१
क्षेत्रफलः ४४.४६(वर्ग कि.मि.)
वडा संख्याः ९
वडा नं. |
समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू |
साविक वडा नं. |
क्षेत्रफल |
जनसङ्ख्या |
१ |
गरुडा |
१३,१४ |
|
|
२ |
गरुडा |
८,९ |
|
|
३ |
गरुडा |
१० |
|
|
४ |
गरुडा |
१,२ |
|
|
५ |
गरुडा |
३-५ |
|
|
६ |
गरुडा |
६,७ |
|
|
७ |
पिपरीया दोस्तीया |
१-९ |
|
|
८ |
गरुडा |
११,१२ |
|
|
९ |
रघुनाथपुर |
१-९ |
|
३. नामः गौर नगरपालिका
केन्द्रः साविक गौर नगरपालिकाको
जनसङ्ख्याः ६८४७६
क्षेत्रफलः ५१.३ ( वर्ग कि.मि.)
वडा संख्याः १३
वडा नं. |
समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू |
साविक वडा नं. |
क्षेत्रफल |
जनसङ्ख्या |
१ |
गौर |
१,३ |
|
|
२ |
गौर |
३,४ |
|
|
३ |
गौर |
५ |
|
|
४ |
गौर |
६,७ |
|
|
५ |
गौर |
८,९ |
|
|
६ |
गौर |
१० |
|
|
७ |
गौर |
११ |
|
|
८ |
गौर |
१२ |
|
|
९ |
गौर |
१३ |
|
४. नामः बौधीमाई नगरपालिका
केन्द्रः साविक सरमुजवा गा.वि.स
जनसङ्ख्याः ३६२६५
क्षेत्रफलः ३५.३४३ (वर्ग कि.मि.)
वडा संख्याः ९
वडा नं. |
समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू |
साविक वडा नं. |
क्षेत्रफल |
जनसङ्ख्या |
१ |
अजगैवी |
१-९ |
|
|
२ |
इनर्वा |
१-७ |
|
|
३ |
इनर्वा |
८-९ |
|
|
इनरवारी जिउताही |
८-९ |
|
||
४ |
इनरवारी जिउताही |
१-७ |
|
|
५ |
पिपरीया परोहा |
६-९ |
|
|
६ |
पिपरीया परोहा |
१-५ |
|
|
७ |
सरमुजवा |
७,८,९ |
|
|
८ |
सरमुजवा |
४,६ |
|
|
९ |
सरमुजवा |
१,३ |
|
५. नामः बृन्दावन नगरपालि
केन्द्रः साविक विश्रामपुर गा.वि.स.को कार्यालय
जनसङ्ख्याः ४२७३५
क्षेत्रफलः ९५.४ (वर्ग कि.मि.)
वडा संख्याः ९
वडा नं. |
समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू |
साविक वडा नं. |
क्षेत्रफल |
जनसङ्ख्या |
१ |
विश्रामपुर |
८ |
|
|
रमौली बैरिया |
१-७ |
|
||
२ |
विश्रारमपुर |
६,७,९ |
|
|
३ |
विश्रामपुर |
१-५ |
|
|
४ |
हर्दिया |
१-९ |
|
|
५ |
रमौली बैरिया |
८-९ |
|
|
६ |
सखुअवा धमौरा |
६-९ |
|
|
७ |
सखुअवा धमौरा |
१-५ |
|
|
८ |
गमहरिया विर्ता |
२,३,७,८,९ |
|
|
|
गमहरिया विर्ता |
१,४,५,६ |
|
६. नामः देवाही गोनाही नगर
जनसङ्ख्याः ३२१४३
क्षेत्रफलः ३३.९९ (वर्ग .मि.)
वडा संख्याः ९
वडा नं. |
समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू |
साविक वडा नं. |
क्षेत्रफल |
जनसङ्ख्या |
१ |
करुणीया |
१-५ |
|
|
२ |
करुणीया |
६-९ |
|
|
३ |
देवाही |
१,२,३,४,७ |
|
|
४ |
देवाही |
५,६,८,९ |
|
|
५ |
कर्कचकर्मैया |
६-९ |
|
|
६ |
कर्कचकर्मैया |
१-५ |
|
|
७ |
प्रेमपुर गोनाही |
१-४,८,९ |
|
|
८ |
प्रेमपुर गोनाही |
५-७ |
|
|
९ |
धरहरी |
१-९ |
|
७. नामः गढीमाई नगरपालिका
केन्द्रः साविक समनपुर गा.वि.स.
जनसङ्ख्याः ४०४१०
क्षेत्रफलः ४९.४४ (वर्ग कि.मि.)
वडा संख्याः ९
वडा नं. |
समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू |
साविक वडा नं. |
क्षेत्रफल |
जनसङ्ख्या |
१ |
समनपुर |
१,२,६,८ |
|
|
२ |
समनपुर |
३-५,९ |
|
|
३ |
गम्हरीया पर्सा |
१-९ |
|
|
४ |
सग्रामपुर |
१-९ |
|
|
५ |
मदनपुर |
१-९ |
|
|
६ |
धर्मपुर |
१,२,६-९ |
|
|
७ |
धर्मपुर |
३-५ |
|
|
८ |
बरीयारपुर |
१-५ |
|
|
९ |
बरीयारपुर |
६-९ |
|
८. नामः गजुरा नगरलिका
केन्द्रः साविक गजुरा गा.वि.स.को कार्यालय
जनसङ्ख्याः ४६५९२
क्षेत्रफलः १५०.३३ (वर्ग कि.मि.)
वडा संख्याः ९
वडा नं. |
समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू |
साविक वडा नं. |
क्षेत्रफल |
जनसङ्ख्या |
१ |
रंगपुर |
१,२,६,७,८,९ |
|
|
२ |
रंगपुर |
३-५ |
|
|
३ |
कनकपुर |
३-६ |
|
|
४ |
कनकपुर |
१,२,७,८,९ |
|
|
५ |
लक्ष्मीपुर दोस्तीया |
१-९ |
|
|
६ |
प्रतापपुर पल्टुवा |
३,६,७,८ |
|
|
७ |
प्रतापपुर पल्टुवा |
१,२,४,५,९ |
|
|
८ |
सिमरा भवानीपुर |
१,६,७,८ |
|
|
९ |
सिमरा भवानीपुर |
२,३,४,५,९ |
|
९. नामः कटहरिया नगरपालिका
केन्द्रः साविक कटहरिया गा.वि.स
जनसङ्ख्याः ३८४१३
क्षेत्रफलः ४०.६९ (वर्ग कि.मि.)
वडा संख्याः ९
वडा नं. |
समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू |
साविक वडा नं. |
क्षेत्रफल |
जनसङ्ख्या |
१ |
भसेडवा |
१-९ |
|
|
२ |
हथियाही |
१-९ |
|
|
३ |
बिर्तिप्रस्टोका |
१-९ |
|
|
४ |
कटहरिया |
१,२,३,७ |
|
|
५ |
कटहरिया |
४,५,६,८,९ |
|
|
६ |
बगही |
१-५ |
|
|
७ |
बगही |
६-९ |
|
|
८ |
पिपरा पोखरिया |
१-५ |
|
|
९ |
पिपरा पोखरिया |
६-९ |
|
१०. नामः माधवनारायण नगरपालि
केन्द्रः साविक माधोपुर गा.वि.स
जनसङ्ख्याः ३५१७५
क्षेत्रफलः४८.५३ (वर्ग कि.मि.)
वडा संख्याः ९
वडा नं. |
समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू |
साविक वडा नं. |
क्षेत्रफल |
जनसङ्ख्या |
१ |
दिपही |
१-९ |
|
|
२ |
खेसरहिया |
१-९ |
|
|
३ |
सखुअवा |
१-९ |
|
|
४ |
बिष्णुपुर मानपुर |
१-९ |
|
|
५ |
मिठुअवा |
१-९ |
|
|
६ |
माधोपुर |
१-९ |
|
|
७ |
पिपरा राजवाडा |
१-५ |
|
|
८ |
पिपरा राजवाडा |
६-९ |
|
|
९ |
गढो भगवानपुर |
१-९ |
|
११. नामः मौलापुर नगरपालिका
केन्द्रः साविक पतौरा गा.वि.स.को कार्यालय
जनसङ्ख्याः २६४३१
क्षेत्रफलः ३४.७५ (वर्ग कि.मि.)
वडा संख्याः ९
वडा नं. |
समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू |
साविक वडा नं. |
क्षेत्रफल |
जनसङ्ख्या |
१ |
मर्यादापुर |
१,२,३,५,६ |
|
|
२ |
मर्यादापुर |
४,७,८,९ |
|
|
३ |
पतौरा |
७-९ |
|
|
४ |
पतौरा |
१-३ |
|
|
५ |
पतौरा |
४-६ |
|
|
६ |
पथराबुधराम |
१-६ |
|
|
७ |
पथराबुधराम |
७-९ |
|
|
८ |
सोनरनिया |
१-९ |
|
|
९ |
सोनरनिया |
१-५ |
|
१२. नामः फतुवाबिजयपुर नगरपा
केन्द्रः साविक लक्ष्मीनिया गा.
जनसङ्ख्याः ३६५३३
क्षेत्रफलः ६५.२४ (वर्ग कि.मि.)
वडा संख्याः ११
वडा नं. |
समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू |
साविक वडा नं. |
क्षेत्रफल |
जनसङ्ख्या |
१ |
शीतलपुरबैरगनिया |
५,६,८,९ |
|
|
२ |
शीतलपुरबैरगनिया |
१-४,७ |
|
|
३ |
टेंग्राहा |
६-९ |
|
|
४ |
टेंग्राहा |
१-५ |
|
|
५ |
सन्तपुर दोस्तीया |
२,५,७ |
|
|
६ |
सन्तपुर दोस्तीया |
१,६,८,९ |
|
|
७ |
फतुहा हर्षाहा |
१-५ |
|
|
८ |
लक्ष्मीनिया |
२,४ |
|
|
९ |
लक्ष्मीनिया |
१,३,५ |
|
|
१० |
फतुहा हर्षाहा |
६-९ |
|
|
११ |
लक्ष्मीनिया |
६-९ |
|
१३. नामः ईशनाथ नगरपालिका
केन्द्रः साविक औरेयागा गा.वि.स
जनसङ्ख्याः ४१४३५
क्षेत्रफलः ३५.१७ (वर्ग कि.मि.)
वडा संख्याः ९
वडा नं. |
समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू |
साविक वडा नं. |
क्षेत्रफल |
जनसङ्ख्या |
१ |
बन्जरहा |
१-९ |
|
|
२ |
औरैया |
२-६ |
|
|
३ |
औरैया |
१,७-९ |
|
|
४ |
मठिया |
१-९ |
|
|
५ |
जटहरा |
१,२,७-९ |
|
|
६ |
जोकाहा |
१,४,८,९ |
|
|
७ |
जोकाहा |
२,३,५-७ |
|
|
८ |
जटहरा |
३-६ |
|
|
९ |
डुमरिया परेहा |
१-९ |
|
१४. नामः परोहा नगरपालिका
केन्द्रः साविक लौकाहा गा.वि.स.
जनसङ्ख्याः
क्षेत्रफलः (वर्ग कि.मि.)
वडा संख्याः
वडा नं. |
समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू |
साविक वडा नं. |
क्षेत्रफल |
जनसङ्ख्या |
१ |
जिंगडवा वेलविछवा |
६-९ |
|
|
२ |
जिंगडवा वेलविछवा |
१-५ |
|
|
३ |
तेजापकड |
१-९ |
|
|
४ |
लौकाहा |
१-९ |
|
|
५ |
बसन्तपट्टी |
१,३,४,५ |
|
|
६ |
बसन्तपट्टी |
२,६-९ |
|
|
७ |
नरकटिया |
२,५-८ |
|
|
८ |
नरकटिया |
१,३,४,९ |
|
|
९ |
रामपुरखाप |
१-९ |
|
१५. नामः राजपुर नगरपालिका
केन्द्रः साविक राजपुर फरहदवा गा.वि.स.को कार्यालय
जनसङ्ख्याः हाललाइ विवरण उपलब्ध भएन
क्षेत्रफलः (वर्ग कि.मि.)
वडा संख्याः
वडा नं. |
समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू |
साविक वडा नं. |
क्षेत्रफल |
जनसङ्ख्या |
१ |
पिपरा भगवानपुर |
१-९ |
|
|
२ |
पतुहा महेशपुर |
१-९ |
|
|
३ |
राजपुर परहदवा |
८,९ |
|
|
४ |
राजपुर परहदवा |
४,५ |
|
|
५ |
राजपुर परहदवा |
१-३ |
|
|
६ |
राजपुर परहदवा |
६,७ |
|
|
७ |
अकोलवा |
१-५ |
|
|
८ |
अकोलवा |
६-९ |
|
|
९ |
वैरिया |
१-९ |
|
१६. नामः राजदेवी नगरपालिका
केन्द्रः साविक राजदेवी गा.वि.स
जनसङ्ख्याः ३१२९२
क्षेत्रफलः २८.२१ (वर्ग कि.मि.)
वडा संख्याः ९
वडा नं. |
समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू |
साविक वडा नं. |
क्षेत्रफल |
जनसङ्ख्या |
१ |
झुन्खुनुवा |
१-५ |
|
|
२ |
हजमिया |
२,३,५,६ |
|
|
३ |
बसतपुर |
२,३,८,९ |
|
|
४ |
बसतपुर |
१,४-७ |
|
|
५ |
हजमनिया |
१,४,७-९ |
|
|
६ |
राजदेवी |
१-९ |
|
|
७ |
मुदवलाबा |
१-९ |
|
|
८ |
लक्ष्मीपुर बेल्वीछवा |
१-९ |
|
|
९ |
बर्मपुरी |
१-९ |
|
१७. नामः दुर्गाभगवती गाउँपालि
केन्द्रः साविक गंगापिपरा गा.वि
जनसङ्ख्याः ३९२८८
क्षेत्रफलः ३०.४१ (वर्ग कि.मि.)
वडा संख्याः ८
वडा नं. |
समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू |
साविक वडा नं. |
क्षेत्रफल |
जनसङ्ख्या |
१ |
गंगापिपरा |
१-९ |
|
|
२ |
पिपराभलोहिया |
१-९ |
|
|
३ |
मत्सरी |
१-९ |
|
|
४ |
पचरुखी |
१-९ |
|
|
५ |
बडहर्वा |
१-९ |
|
१८. नामः यमुनामाइ गाउँपालिका
केन्द्रः साविक सरुअठा गा.वि.स.
जनसङ्ख्याः २३८८४
क्षेत्रफलः १६.७ (वर्ग कि.मि.)
वडा संख्याः ५
वडा नं. |
समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू |
साविक वडा नं. |
क्षेत्रफल |
जनसङ्ख्या |
१ |
जठरैया |
१-९ |
|
|
२ |
भेडियाही |
१-९ |
|
|
३ |
राजपुर तुलसी |
१-९ |
|
|
४ |
अरुअठा |
१-९ |
|
|
५ |
झुन्खुन्वा |
६-९ |
|
स्राेतः नेपाल सरकार संघीय मामीला तथा स्थानीय विकास मन्त्रालय र जिल्ला समन्वय समिति राैतहट । याे लेखमा कुनै प्रकारको कमिकमजोरी भएमा कमेन्ट बक्समा छोडिदिनुहोला । यदि तपाइ आफैले राैतहट जिल्लाका स्थान र विशेषको लेख लेखेर चिनारी नेपालमा प्रकाशन गर्न चाहेमा chinari2020@gmail.com मा सम्पर्क गर्न सक्नुहुने छ ।