रौतहट जिल्ला Rautahat District

परिचय

प्रदेश नंं. २ अन्र्तगत रौतहट नेपालको दक्षिणपूर्वी तराई क्षेत्रमा अवस्थित एक जिल्ला हो । राैतहट जिल्लाको नामाकरणको सम्वन्धमा आदीवासी तराई मुलका मानिसहरुको बसोबास रहेको रौतहट जिल्लाको नाम राउत र हट भन्ने दुई शब्दहरु मिलेर बनेको हो । राउत भन्नाले खासगरी यादव (ग्वाला) जातीको थरलाई बुझाउँछ र हट शब्दको अर्थ बजार हुन्छ । हट शब्द हाटमा अपभ्रंस भएर रौतहट बनेको विश्वास रहि आएको छ। खासगरी राउत भन्नाले  यादव (ग्वाला) जातीको थरलाई बुझाउँछ र हट शब्दको अर्थ बजार हुन्छ । हट शब्द हाटमा अपभ्रंस भएर रौतहट बनेको हो । यसप्रकार रौतहट शब्दको अर्थ यादवहरुको वस्ती भएको ठाउँ भन्ने बुझीन्छ।

ऐतिहासिक चिनारी

राैतहट जिल्लाको दक्षिणमा छिमेकी देश भारतको उत्तर राज्य विहारको बैरगनियाँ क्षेत्र पर्दछ । जहाँवाट नेपाली क्रान्तिको प्रथम शुरूवात भएको थियो । त्यो भन्दा पनि पहिले नेपाल एकिकरण हुनु पूर्व जय प्रकाश मल्ल द्वारा झिकाइएका बंगालका सुल्तानका फौजलाई लखेडदै आएका गोर्खाली सेना र वंगाली सेना बीच रौतहटको संग्रामपुरमा लाडाँइ भएको, समनपुरमा पुग्दा युद्व समाप्ती भएको, र विश्रामपुरमा पुगी नेपाली सेनाले विजयोत्सव मनाई ऐतिहासिक राजदेवी मन्दिरमा पूजापाठ बली भोग चढाई र्फिता भएको भन्ने कुरा प्रचलित रहेको छ ।

भाैगोलिक अवस्थिती

समुद्र सतहबाट १२२ मिटर देखि २४४ मिटरसम्मको उचाईमा अवस्थित रौतहट जिल्ला १,१२६ वर्ग किलोमिटर क्षेत्रमा फैलीएको छ ।  रौतहट २६ डिग्री १४“ देखि २६ डिग्री १४“ अक्षांश र ८५ डिग्री १४“ देखि ८५ डिग्री ३०“ सम्मको पूर्वी देशान्तरमा फैलिएको छ । उष्ण तथा समशितोष्ण हावापानी रहने यस क्षेत्रमा २१२५ मिलिमिटरसम्म वर्षा हुन्छ । यस जिल्लालाई र्पूवमा सर्लाही सँग बागमती नदीले छुट्याएको छ । पश्चिममा बारा जिल्ला, उत्तरमा मकवानपुर जिल्लालाई रौतहट चुरे श्रृंखलाको उच्च भागले छुट्याएको छ । रौैतहट जिल्लाको पूर्वमा सर्लाही, पश्चिममा बारा,उत्तरमा मकवानपुर र दक्षिणमा भारतको बिहार राज्यको सीतामढी र पूर्वी चम्पारण जिल्ला पर्दछ भने गौर रौतहट जिल्लाको सदरमुकाम हो ।

राैतहट जिल्लामा रहेका धार्मिक तथा पर्यटकिय स्थलहरू

१.शिवनगर – श्रीपञ्चमी, महाशिवरात्री, बैशाख त्रयोदशी, श्रावण महिना, हरेक आइतबार भगवान शिवको लिङ्गको दर्शन गरी भाकल पुरा हुने विश्वास गरिन्छ ।

२.पौराई ब्रह्मस्थल -हरेक मंगलबार र शनिबार भाकल पुरा हुने भएकोले दर्शन गर्न प्रसिध्द रहेको छ ।

३.राजदेवी – विजयादशमी देवीको दर्शन गर्न प्रसिध्द रहेको छ ।

४. नुनथर  -कार्तिक पूर्णिमा र श्रावण महिनाभर  यस ठाउँमा नुहाउनाले रोगहरु निको हुन्छ भन्ने विश्वास रहेको छ ।

५. पुरेनवा दरबार – ऐतिहासिक दरबार

निर्वाचन क्षेत्रको विभाजन

प्रतिनिधिसभा सदस्यकोलागि निर्धारित क्षेत्र संख्या ४ रहेको छ भने प्रदेशसभा सदस्यकोलागि निर्धारित क्षेत्र संख्या ८ रहेको छ।

स्थानियतहको विभाजन

संघिय संरचना अनुसार राैतहट जिल्लाको स्थानियतहको विभाजन साविकका नगर र गा.वि.स. का वडाहरूलाइ समेटेर १६ वटा नगरपालीका र २ वटा गाउँपालिकामा विभाजन गरिएको छ । जसलाइ निम्नानुसार उल्लेख गरिएकाे छ ।

१.      नामः चन्द्रपुर नगरपालिका

केन्द्रः साविक चन्द्रपुर नगरपालिकाको कार्यालय

जनसङ्ख्याः ७२०५८

क्षेत्रफलः २४९.९६ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः १०

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	चन्द्रपुर	८,९
२	चन्द्रपुर	६,७
३	चन्द्रपुर	२
४	चन्द्रपुर	१
५	चन्द्रपुर	३
६	चन्द्रपुर	४,५
७	चन्द्रपुर	११
८	चन्द्रपुर	१०,१२
९	चन्द्रपुर	१४
१०	चन्द्रपुर	१३,१५

 २.      नामः गरुडा नगरपालिका

केन्द्रः साविक गरुडा नगरपालिकाको कार्यालय

जनसङ्ख्याः ५०४८१

क्षेत्रफलः ४४.४६(वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ९

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	गरुडा	१३,१४
२	गरुडा	८,९
३	गरुडा	१०
४	गरुडा	१,२
५	गरुडा	३-५
६	गरुडा	६,७
७	पिपरीया दोस्तीया	१-९
८	गरुडा	११,१२
९	रघुनाथपुर	१-९

 ३.      नामः गौर नगरपालिका

केन्द्रः साविक गौर नगरपालिकाको कार्यालय

जनसङ्ख्याः ६८४७६

क्षेत्रफलः ५१.३ ( वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः १३

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	गौर	१,३
२	गौर	३,४
३	गौर	५
४	गौर	६,७
५	गौर	८,९
६	गौर	१०
७	गौर	११
८	गौर	१२
९	गौर	१३

 ४.      नामः बौधीमाई नगरपालिका

केन्द्रः साविक सरमुजवा गा.वि.स.को कार्यालय

जनसङ्ख्याः ३६२६५

क्षेत्रफलः ३५.३४३ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ९

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	अजगैवी	१-९
२	इनर्वा	१-७
३	इनर्वा	८-९
	इनरवारी जिउताही	८-९
४	इनरवारी जिउताही	१-७
५	पिपरीया परोहा	६-९
६	पिपरीया परोहा	१-५
७	सरमुजवा	७,८,९
८	सरमुजवा	४,६
९	सरमुजवा	१,३

 ५.      नामः बृन्दावन नगरपालिका

केन्द्रः साविक विश्रामपुर गा.वि.स.को कार्यालय

जनसङ्ख्याः ४२७३५

क्षेत्रफलः ९५.४  (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ९

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	विश्रामपुर	८
	रमौली बैरिया	१-७
२	विश्रारमपुर	६,७,९
३	विश्रामपुर	१-५
४	हर्दिया	१-९
५	रमौली बैरिया	८-९
६	सखुअवा धमौरा	६-९
७	सखुअवा धमौरा	१-५
८	गमहरिया विर्ता	२,३,७,८,९
	गमहरिया विर्ता	१,४,५,६

 ६.      नामः देवाही गोनाही नगरपालिका

जनसङ्ख्याः ३२१४३

क्षेत्रफलः ३३.९९ (वर्ग .मि.)

वडा संख्याः ९

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	करुणीया	१-५
२	करुणीया	६-९
३	देवाही	१,२,३,४,७
४	देवाही	५,६,८,९
५	कर्कचकर्मैया	६-९
६	कर्कचकर्मैया	१-५
७	प्रेमपुर गोनाही	१-४,८,९
८	प्रेमपुर गोनाही	५-७
९	धरहरी	१-९

 ७.      नामः गढीमाई नगरपालिका

केन्द्रः साविक समनपुर गा.वि.स.को कार्यालय

जनसङ्ख्याः ४०४१०

क्षेत्रफलः ४९.४४ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ९

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	समनपुर	१,२,६,८
२	समनपुर	३-५,९
३	गम्हरीया पर्सा	१-९
४	सग्रामपुर	१-९
५	मदनपुर	१-९
६	धर्मपुर	१,२,६-९
७	धर्मपुर	३-५
८	बरीयारपुर	१-५
९	बरीयारपुर	६-९

 ८.      नामः गजुरा नगरलिका

केन्द्रः साविक गजुरा गा.वि.स.को कार्यालय

जनसङ्ख्याः ४६५९२

क्षेत्रफलः १५०.३३ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ९

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	रंगपुर	१,२,६,७,८,९
२	रंगपुर	३-५
३	कनकपुर	३-६
४	कनकपुर	१,२,७,८,९
५	लक्ष्मीपुर दोस्तीया	१-९
६	प्रतापपुर पल्टुवा	३,६,७,८
७	प्रतापपुर पल्टुवा	१,२,४,५,९
८	सिमरा भवानीपुर	१,६,७,८
९	सिमरा भवानीपुर	२,३,४,५,९

 ९.      नामः कटहरिया नगरपालिका

केन्द्रः साविक कटहरिया गा.वि.स.को कार्यालय

जनसङ्ख्याः ३८४१३

क्षेत्रफलः ४०.६९ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ९

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	भसेडवा	१-९
२	हथियाही	१-९
३	बिर्तिप्रस्टोका	१-९
४	कटहरिया	१,२,३,७
५	कटहरिया	४,५,६,८,९
६	बगही	१-५
७	बगही	६-९
८	पिपरा पोखरिया	१-५
९	पिपरा पोखरिया	६-९

 १०.  नामः  माधवनारायण नगरपालिका

केन्द्रः साविक माधोपुर गा.वि.स.को कार्यालय

जनसङ्ख्याः ३५१७५

क्षेत्रफलः४८.५३ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ९

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	दिपही	१-९
२	खेसरहिया	१-९
३	सखुअवा	१-९
४	बिष्णुपुर मानपुर	१-९
५	मिठुअवा	१-९
६	माधोपुर	१-९
७	पिपरा राजवाडा	१-५
८	पिपरा राजवाडा	६-९
९	गढो भगवानपुर	१-९

 ११.  नामः  मौलापुर नगरपालिका

केन्द्रः साविक पतौरा गा.वि.स.को कार्यालय

जनसङ्ख्याः २६४३१

क्षेत्रफलः ३४.७५ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ९

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	मर्यादापुर	१,२,३,५,६
२	मर्यादापुर	४,७,८,९
३	पतौरा	७-९
४	पतौरा	१-३
५	पतौरा	४-६
६	पथराबुधराम	१-६
७	पथराबुधराम	७-९
८	सोनरनिया	१-९
९	सोनरनिया	१-५

 १२.  नामः  फतुवाबिजयपुर नगरपालिका

केन्द्रः साविक लक्ष्मीनिया गा.वि.स.को कार्यालय

जनसङ्ख्याः ३६५३३

क्षेत्रफलः ६५.२४ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ११

वडा नं.	समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	शीतलपुरबैरगनिया	५,६,८,९
२	शीतलपुरबैरगनिया	१-४,७
३	टेंग्राहा	६-९
४	टेंग्राहा	१-५
५	सन्तपुर दोस्तीया	२,५,७
६	सन्तपुर दोस्तीया	१,६,८,९
७	फतुहा हर्षाहा	१-५
८	लक्ष्मीनिया	२,४
९	लक्ष्मीनिया	१,३,५
१०	फतुहा हर्षाहा	६-९
११	लक्ष्मीनिया	६-९

 १३.  नामः  ईशनाथ नगरपालिका

केन्द्रः साविक औरेयागा गा.वि.स.को कार्यालय

जनसङ्ख्याः ४१४३५

क्षेत्रफलः ३५.१७ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ९

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	बन्जरहा	१-९
२	औरैया	२-६
३	औरैया	१,७-९
४	मठिया	१-९
५	जटहरा	१,२,७-९
६	जोकाहा	१,४,८,९
७	जोकाहा	२,३,५-७
८	जटहरा	३-६
९	डुमरिया परेहा	१-९

 १४.  नामः  परोहा नगरपालिका

केन्द्रः साविक लौकाहा गा.वि.स.को कार्यालय

जनसङ्ख्याः

क्षेत्रफलः (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	जिंगडवा वेलविछवा	६-९
२	जिंगडवा वेलविछवा	१-५
३	तेजापकड	१-९
४	लौकाहा	१-९
५	बसन्तपट्टी	१,३,४,५
६	बसन्तपट्टी	२,६-९
७	नरकटिया	२,५-८
८	नरकटिया	१,३,४,९
९	रामपुरखाप	१-९

 १५.  नामः  राजपुर नगरपालिका

केन्द्रः साविक राजपुर फरहदवा गा.वि.स.को कार्यालय

जनसङ्ख्याः हाललाइ विवरण उपलब्ध भएन

क्षेत्रफलः (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	पिपरा भगवानपुर	१-९
२	पतुहा महेशपुर	१-९
३	राजपुर परहदवा	८,९
४	राजपुर परहदवा	४,५
५	राजपुर परहदवा	१-३
६	राजपुर परहदवा	६,७
७	अकोलवा	१-५
८	अकोलवा	६-९
९	वैरिया	१-९

 १६.  नामः  राजदेवी नगरपालिका

केन्द्रः साविक राजदेवी गा.वि.स.को कार्यालय

जनसङ्ख्याः ३१२९२

क्षेत्रफलः २८.२१ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ९

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	झुन्खुनुवा	१-५
२	हजमिया	२,३,५,६
३	बसतपुर	२,३,८,९
४	बसतपुर	१,४-७
५	हजमनिया	१,४,७-९
६	राजदेवी	१-९
७	मुदवलाबा	१-९
८	लक्ष्मीपुर बेल्वीछवा	१-९
९	बर्मपुरी	१-९

१७.  नामः दुर्गाभगवती गाउँपालिका

केन्द्रः साविक गंगापिपरा गा.वि.स.को कार्यालय

जनसङ्ख्याः ३९२८८

क्षेत्रफलः ३०.४१ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ८

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	गंगापिपरा	१-९
२	पिपराभलोहिया	१-९
३	मत्सरी	१-९
४	पचरुखी	१-९
५	बडहर्वा	१-९

 १८.  नामः यमुनामाइ गाउँपालिका

केन्द्रः साविक सरुअठा गा.वि.स.को कार्यालय

जनसङ्ख्याः २३८८४

क्षेत्रफलः १६.७ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ५

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	जठरैया	१-९
२	भेडियाही	१-९
३	राजपुर तुलसी	१-९
४	अरुअठा	१-९
५	झुन्खुन्वा	६-९

स्राेतः नेपाल सरकार संघीय मामीला तथा स्थानीय विकास मन्त्रालय  र जिल्ला समन्वय समिति राैतहट । याे लेखमा  कुनै प्रकारको कमिकमजोरी भएमा कमेन्ट बक्समा छोडिदिनुहोला । यदि तपाइ आफैले राैतहट जिल्लाका स्थान र विशेषको लेख लेखेर चिनारी नेपालमा प्रकाशन गर्न चाहेमा chinari2020@gmail.com मा सम्पर्क गर्न सक्नुहुने छ ।