जाजरकोट जिल्ला Jajarkot District

परिचय

जाजरकोट जिल्ला कर्णाली प्रदेश अन्तर्गत पर्ने पहाडी जिल्ला हाे । यो जिल्ला २८ डिग्री ४९ मिनेट २२ सेकेन्ड देखि ८२ डिग्री ३४ मिनेट ४६ सेकेन्ड पूर्वी देशान्तरसम्म अवस्थित छ । समुन्द्र सतहबाट ६१० मि्‍. देखि ५४३५ मि. सम्म उचाईमा रहेको यो जिल्लाको सिमाना पूर्वमा रुकुम पश्चिम र डोल्पा, पश्चिममा दैलेख र सुर्खेत, उत्तरमा कालिकोट र जुम्ला तथा दक्षिणमा सल्यान र रुकुम पश्चिम पर्दछन । जिल्लाको कुल क्षेत्रफल २२३० वर्ग कि.मि. छ भने २०६८ को जनगणना अनुसार जिल्लाको जनसंख्या १,७१,३०४ रहेको छ ।

नेपालको संघीय राज्य पुनःसंरचना अनुसार हाल यस जिल्लामा ७ वटा स्थानीय तह कायम गरिएको छ । जस मध्ये ३ नगरपालिका र ४ गाँउपालिका रहेका छन् । यस जिल्लाको प्रमुख आर्थिक स्राेत कृषी रहेको छ । जिल्लाको उत्तर पश्चिम क्षेत्रमा काइनाईट र टुरमालिन जस्ता बहुमुल्य पत्थर पाईन्छन् । जाजरकोट जलस्राेतमा धनी जिल्ला हो । यँहा राष्ट्रियस्तरको नलसिंगाड जलविद्युत परियोजना संचालनको क्रममा छ । त्यस्तै जाजरकोट डोल्पा, जाजरकोट जुम्ला तथा मध्यपहाडी लोकमार्गको निर्माण पछी यो जिल्ला एउटा व्यापारिक केन्द्रको रुपमा विकास हुने देखिन्छ ।

पर्यटकिय धार्मिक स्थल, नदि तथा खोलाहरु र ताल तलैयाहरु

जाजरकोट जिल्लामा भेरी नदि, छेडागाड र नलसिङ्ग गाड नौधरी ताल, बेर पोखरी (खलंगा) नौमुली ताल (कामीडाँडा), पोखरा ताल (भुर) यहाँ रहेका नदि तथा तालतलैया हुन भने शिवालय, कालिका मन्दिर, सरुपैंकको मष्टो देवताको थान, दशेराको रुकमाला, बजुथान, सक्लाको पिनलेखी, चित्रलेखदेवी, शेषनारायण मन्दिर, भैनगाँउ, राँगा बाँचिलो देवताको स्थान, खातीगुर्ता भगवती मन्दिर, घोगीडाँडाको प्राचीन बौद्धस्तुप, ढिमेगाँउको माझदेव मन्दिर, ऐतिहासिक मन्दिर जगतीपुर, जोगीडाँडा, नलगाँडको चमेरे ओडार, ओगेनाको ओगेना ओडार, त्रिदेवी गुफा, थालाभिउसको बाबाकुटी, मालिका गुफा, मजकोटको भैरवस्थान, ठाकुरजीगाद, साईद्धार, पैंकको नदैडाव, खगेनकोट मैदे गाँउको दरवारको भग्नावशेष र रग्दा गाविसको तल्लुकोट भगवती खलंगा, बाहुनथाना आदि जाजरकोट जिल्लाका पर्यटकिय तथा धार्मिक स्थलहरू हुन ।

जाजरकाेट जिल्लाका प्रमुख धर्म, जातजाती र मातृभाषा

प्रमुख धर्म – हिन्दु, बौद्ध, क्रिश्चियन, मस्लिम

प्रमुख जातजाती – क्षेत्री, मगर,कामी, ब्राह्मण, ठकुरी

मातृभाषा – नेपाली, मगर, नेवारी, थारु

जाजरकोट जिल्लाको जिल्लाको निर्वाचन क्षेत्रको विभाजन

प्रतिनिधिसभा सदस्यकोलागि निर्धारित क्षेत्र संख्या १ रहेको छ भने प्रदेशसभा सदस्यकोलागि निर्धारित क्षेत्र संख्या २ रहेको छ।

जाजरकोट जिल्लाको स्थानियतहको विभाजन

संघिय संरचना अनुसार जाजरकोट  जिल्लाको स्थानियतहको विभाजन साविकका नगर र गा.वि.स. का वडाहरूलाइ समेटेर   ३ नगरपालिका र ४ वटा गाउँपालिकामा विभाजन गरिएको छ । जसलाइ निम्नानुसार उल्लेख गरिएकाे छ ।

१.    नामः भेरी नगरपालिका

केन्द्रः साविक भेरीमालिका नगरपालिकाको कार्यालय

जनसङ्ख्याः ३३५१५

क्षेत्रफलः २१९.७७   (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः १३

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	भेरीमालिका	१
२	भेरीमालिका	२
३	भेरीमालिका	३
४	भेरीमालिका	४
५	भेरीमालिका	५
६	भेरीमालिका	६
७	भेरीमालिका	७
८	भेरीमालिका	८
९	भेरीमालिका	९
१०	भेरीमालिका	१०
११	भेरीमालिका	११
१२	भेरीमालिका	१२
१३	भेरीमालिका	१३

 २.    नामः छेडागाड नगरपालिका

केन्द्रः साविक कार्किगाउँ गा.वि.स.को कार्यालय

जनसङ्ख्याः ३५२९५

क्षेत्रफलः २८४.२   (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः १३

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	साल्मा	१,३,५,६
२	साल्मा	२,४,७-९
३	दशेरा	१-३
४	दशेरा	४-६
५	दशेरा	७-९
६	सुवानउली	१-९
७	पजारु	९
८	पजारु	६-८
९	पजारु	३-५
१०	झाप्रा	५-९
११	झाप्रा	१-४
१२	कार्किगाउँ	१-४
१३	कार्किगाउँ	५-९

 ३.    नामः त्रिवेणी नलगाड नगरपालिका

केन्द्रः वडा नं.७, दल्ली

जनसङ्ख्याः २५५९७

क्षेत्रफलः ३८७.४४  (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः १३

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	डाँडागाउँ	१-३
२	डाँडागाउँ	४-५
३	डाँडागाउँ	६-९
४	लहँ	३-५
५	लहँ	६-८
६	लहँ	१,२,९
७	खगेनकोट	१-४
८	खगेनकोट	५-९
९	रग्दा	१-३
१०	रग्दा	४-६
११	रग्दा	७-९
१२	भगवती	१-५
१३	भगवती	६-९

 ४.    नामः कुसे गाउँपालिका

केन्द्रः कुशे ६, थर्पु भार्मा

जनसङ्ख्याः २०६२१

क्षेत्रफलः २७३.९७  (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ९

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	पजारु	१,२
	टालेगाउँ	९
२	टालेगाउँ	१-८
३	अर्छानी	१-४
४	अर्छानी	५-९
५	ढिमे	१,२,५
६	ढिमे	३,४,६
७	ढिमे	७-९
८	पैक	१,४,६-९
९	पैक	२,३,५

 ५.    नामः जुनीचाँदै गाउँपालिका

केन्द्रः साविक मजकोट गा.वि.स.को कार्यालय

जनसङ्ख्याः २१७३३

क्षेत्रफलः २४६.२१  (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ११

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	मजकोट	७-९
२	मजकोट	५,६
३	मजकोट	३,४
४	मजकोट	१,२
५	गर्खाकोट	१-४
६	गर्खाकोट	५-९
७	दह	१,२
८	दह	३,४,९
९	दह	५-८
१०	कोर्ताङ्ग	६-९
११	कोर्ताङ्ग	१-५

 ६.    नामः  बारेकोट गाउँपालिका

केन्द्रः वडा नं. २ लिम्सा

जनसङ्ख्याः १८०८३

क्षेत्रफलः ५७७.५  (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ९

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	रमिडाँडा	१-९
२	रोकायागाउँ	५-९
३	रोकायागाउँ	१-४
४	नायकवाडा	२-४
५	नायकवाडा	१,५-७
६	नायकवाडा	८,९
७	सक्ला	४-६
८	सक्ला	१-३
९	सक्ला	७-९

७.    नामः  शिवालय गाउँपालिका

केन्द्रः साविक सीमा गा.वि.स.को कार्यालय

जनसङ्ख्याः १५२६९

क्षेत्रफलः १३४.२६  (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ९

वडा नं.	समावेश भएका साविक  गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	सीमा	७-९
२	सीमा	२,५,६
३	सीमा	१,३,४
४	थालारैकर	५,६
५	थालारैकर	१,३,४
६	थालारैकर	२,७-९
७	जुँगाथापाचौर	५-८
८	जुँगाथापाचौर	१-४
९	जुँगाथापाचौर	९

श्रोतः सङ्‍घीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्रालय, जिल्ला समन्वय समिति जाजरकोट र जिल्ला प्रशासन कार्यालय जाजरकोट । तस्विरः सामाजिक संजाल । यस लेखमा कुनै प्रकारको त्रुटि फेला पार्नु भएमा कृपया सुझाव तथा सल्लाह दिनुहोला । सुझाव तथा सल्लाहको लागी  कमेन्ट बक्स अथवा chinari2020@gmail.com मा समर्पक गर्न सक्नुहुनेछ । जाजरकोट  जिल्लाको कुनै पनि स्थान विशेषको लेख प्रकाशन गर्न चाहानु भएमा पनि सम्पर्क गर्न सक्नुहुनेछ ।