काठमाण्डौं जिल्ला Kathmandu District

परिचय

काठमाडौं नेपालको केन्द्रीय राजधानी शहर तथा मुलुककै पहिलो महानगर पनि हो । यस महानगरको नजिकका रुपमा रहेका दुई ठूला शहरहरु मध्ये दक्षिणतर्फ ललितपुर महानगरपालिका र पूर्वतर्फ भक्तपुर नगरपालिका रहेका छन् । शिवपुरी, फुल्चोकी, नागार्जुङ र चन्द्रागिरी नामका चार ठूला पहाडहरुको बीचमा रहेको यो महानगर अनुपम भौगोलिक अवस्था, रहस्यपूर्ण जैविक विविधता सहित कचौरा आकारमा समुन्द्री सतहबाट लगभग १४०० मिटर (४६०० फिट) को उचाइमा ५०.६७ वर्ग किलो मिटरमा फैलिएर २७’२२” उत्तरी अक्षांश र ८५’२०” पूर्वी देशान्तरमा अवस्थित रहेको छ ।

धार्मिक सहिष्णुता र उच्च सामाजिक मानव सम्बन्ध रहेको यस शहरको इतिहास लगभग २००० वर्ष पुरानो रहेको मानिन्छ । बौद्ध र हिन्दु धर्मावलम्बीहरुको आस्थाको केन्द्रको रुपमा रहेको यो उपत्यका हजारौ प्रकृतिका चाड पर्व, जातजाती, रीतिरिवाज र चालचलनको विविधता भित्र एकता रहेको छ भने, नेपालीहरु मध्यकै एक प्रमुख समुदाय नेवार समुदायको कला र संस्कृतीको खानी कै रुपमा समेत रहेको छ ।

कला, संस्कृतीको जीवन्त इतिहास तथा प्राचिन विशिष्ट शैलीको अनुपम निर्माणका कारण विश्वकै दर्शनीय स्थलहरु मध्येको एक शहरका रुपमा रहेको यस शहरमा स्वयंभु, बौद्ध, पशुपतिनाथ, हनुमानढोका क्षेत्र लगायतका विश्व सम्पदा सूचीमा अंकित अनेकौ स्थलका कारण नेपाल भित्रने पर्यटहरुको प्रमुख गन्तव्यस्थलका रुपमा पनि यस महानगर रहेको छ ।इतिहास देखि नै सम्पन्न र समृद्ध यस महानगर मुलुककै अर्थतन्त्रको केन्द्रविन्दुको रुपमा रही आएको छ भने, सारा नेपालीको आकर्षणको केन्द्र पनि यसै काठमाडौं महानगर रहेको छ ।

निर्वाचन क्षेत्रको विभाजन

प्रतिनिधिसभा सदस्यकोलागि निर्धारित क्षेत्र संख्या १० रहेको छ भने प्रदेशसभा सदस्यकोलागि निर्धारित क्षेत्र संख्या २० रहेको छ।

स्थानियतहको विभाजन

संघिय संरचना अनुसार काठमाण्डाै जिल्लाको स्थानियतहको विभाजन साविकका नगर र गा.वि.स. का वडाहरूलाइ समेटेर १ वटा महानगरपालीका र १० वटा नगरपालीका विभाजन गरिएको छ । जसलाइ निम्नानुसार उल्लेख गरिएकाे छ ।

१.      नामः काठमाण्डौं महानगरपालिका

केन्द्रः साविक काठमाण्डौं महानगरपालिकाको कार्यालय

जनसङ्ख्याः ९७५४५३

क्षेत्रफलः ४९.४५ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ३२

वडा नं.	समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडानं.	क्षेत्रपफल	जनसङ्ख्या
१	काठमाण्डौं	१
२	काठमाण्डौं	२
३	काठमाण्डौं	३
४	काठमाण्डौं	४
५	काठमाण्डौं	५
६	काठमाण्डौं	६
७	काठमाण्डौं	७
८	काठमाण्डौं	८
९	काठमाण्डौं	९
१०	काठमाण्डौं	१०
११	काठमाण्डौं	११
१२	काठमाण्डौं	१२
१३	काठमाण्डौं	१३
१४	काठमाण्डौं	१४
१५	काठमाण्डौं	१५
१६	काठमाण्डौं	१६
१७	काठमाण्डौं	१७
१८	काठमाण्डौं	१८
१९	काठमाण्डौं	१९
२०	काठमाण्डौं	२०
२१	काठमाण्डौं	२१
२२	काठमाण्डौं	२२,२४
२३	काठमाण्डौं	२३
२४	काठमाण्डौं	२५,२६
२५	काठमाण्डौं	२७,२८
२६	काठमाण्डौं	२९
२७	काठमाण्डौं	३०
२८	काठमाण्डौं	३१
२९	काठमाण्डौं	३२
३०	काठमाण्डौं	३३
३१	काठमाण्डौं	३४
३२	काठमाण्डौं	३५

 २.      नामः कागेश्वरी मनोहरा  नगरपालिका

केन्द्रः साविक कागेश्वरी मनोहरा  नगरपालिकाको  कार्यालय

जनसङ्ख्याः ६०२३७

क्षेत्रफलः २७.३८ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः १२

वडा नं.	समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	कागेश्वरी मनोहरा	१,२,१४
२	कागेश्वरी मनोहरा	३,१५
३	कागेश्वरी मनोहरा	४,१६
४	कागेश्वरी मनोहरा	५,६
५	कागेश्वरी मनोहरा	७
६	कागेश्वरी मनोहरा	९,१०
७	कागेश्वरी मनोहरा	८,१२
८	कागेश्वरी मनोहरा	११
९	कागेश्वरी मनोहरा	१३

 ३.      नामः कीर्तिपुर  नगरपालिका

केन्द्रः साविक कीर्तिपुर नगरपालिकाको  कार्यालय

जनसङ्ख्याः ६५६०२

क्षेत्रफलः १४.७६ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः १०

वडा नं.	समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	कीर्तिपुर	१
२	कीर्तिपुर	२
३	कीर्तिपुर	५,६
४	कीर्तिपुर	७,८,१९
५	कीर्तिपुर	११,१२
६	कीर्तिपुर	१३,१४,१५
७	कीर्तिपुर	१८
८	कीर्तिपुर	९,१०
९	कीर्तिपुर	१६,१७
१०	कीर्तिपुर	३,४

 ४.      नामः गोकर्णेश्वर  नगरपालिका

केन्द्रः साविक गोकर्णेश्वर नगरपालिकाको  कार्यालय

जनसङ्ख्याः १०७३५१

क्षेत्रफलः ५८.५ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ९

वडा नं.	समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	गोकर्णेश्वर	१-४
२	गोकर्णेश्वर	५,६
३	गोकर्णेश्वर	७,८
४	गोकर्णेश्वर	९,११
५	गोकर्णेश्वर	१२
६	गोकर्णेश्वर	१३
७	गोकर्णेश्वर	१४
८	गोकर्णेश्वर	१५
९	गोकर्णेश्वर	१६

 ५.      नामः चन्द्रागिरी  नगरपालिका

केन्द्रः साविक चन्द्रागिरी नगरपालिकाको  कार्यालय

जनसङ्ख्याः ८५१९८

क्षेत्रफलः ४३.९२ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः १५

वडा नं.	समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	चन्द्रागिरी	१,२
२	चन्द्रागिरी	३,४
३	चन्द्रागिरी	५
४	चन्द्रागिरी	६,७
५	चन्द्रागिरी	८
६	चन्द्रागिरी	९
७	चन्द्रागिरी	१०
८	चन्द्रागिरी	११,१२
९	चन्द्रागिरी	१३,१४
१०	चन्द्रागिरी	१५,२४
११	चन्द्रागिरी	१६
१२	चन्द्रागिरी	१७,१८
१३	चन्द्रागिरी	१९,२१
१४	चन्द्रागिरी	२०,२५
१५	चन्द्रागिरी	२२,२३

 ६.      नामः टोखा  नगरपालिका

केन्द्रः साविक टोखा नगरपालिकाको  कार्यालय

जनसङ्ख्याः ९९०३२

क्षेत्रफलः १७.११ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ११

वडा नं.	समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	टोखा	१,२
२	टोखा	३,४
३	टोखा	५६११
४	टोखा	७
५	टोखा	८
६	टोखा	९
७	टोखा	१०
८	टोखा	१२
९	टोखा	१३
१०	टोखा	१४
११	टोखा	१५

 ७.      नामः तारकेश्वर  नगरपालिका

केन्द्रः साविक तारकेश्वर नगरपालिकाको  कार्यालय

जनसङ्ख्याः ८१४४३

क्षेत्रफलः ५४.९५  (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ११

वडा नं.	समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	तारकेश्वर	१-३
२	तारकेश्वर	४-६
३	तारकेश्वर	७,८
४	तारकेश्वर	९
५	तारकेश्वर	१०-१२
६	तारकेश्वर	१३-१५
७	तारकेश्वर	१६,१७
८	तारकेश्वर	१८
९	तारकेश्वर	१९
१०	तारकेश्वर	२०
११	तारकेश्वर	२१

 ८.      नामः दक्षिणकाली  नगरपालिका

केन्द्रः साविक दक्षिणकाली नगरपालिकाको  कार्यालय

जनसङ्ख्याः २४२९६

क्षेत्रफलः ४२.८६ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ९

वडा नं.	समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	दक्षिणकाली	१,२
२	दक्षिणकाली	३
३	दक्षिणकाली	४
४	दक्षिणकाली	५
५	दक्षिणकाली	६,७
६	दक्षिणकाली	८,१०
७	दक्षिणकाली	९
८	दक्षिणकाली	१३,१४,१५
९	दक्षिणकाली	११,१२

 ९.      नामः नागार्जुन  नगरपालिका

केन्द्रः साविक नागार्जुन नगरपालिकाको  कार्यालय

जनसङ्ख्याः ६७४२०

क्षेत्रफलः २९.८५ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः १०

वडा नं.	समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	नागार्जुन	१
२	नागार्जुन	२
३	नागार्जुन	३
४	नागार्जुन	४
५	नागार्जुन	५,६
६	नागार्जुन	७,८
७	नागार्जुन	९,१४
८	नागार्जुन	१०,११
९	नागार्जुन	१२
१०	नागार्जुन	१३

 १०.  नामः बुढानिलकण्ठ  नगरपालिका

केन्द्रः साविक बुढानिलकण्ठ नगरपालिकाको  कार्यालय

जनसङ्ख्याः १०७९१८

क्षेत्रफलः ३४.८ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः १३

वडा नं.	समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	बुढानिलकण्ठ	१
२	बुढानिलकण्ठ	२,३
३	बुढानिलकण्ठ	४
४	बुढानिलकण्ठ	५
५	बुढानिलकण्ठ	६
६	बुढानिलकण्ठ	७
७	बुढानिलकण्ठ	८
८	बुढानिलकण्ठ	९,१०
९	बुढानिलकण्ठ	११
१०	बुढानिलकण्ठ	१२
११	बुढानिलकण्ठ	१३,१८,१९
१२	बुढानिलकण्ठ	१४
१३	बुढानिलकण्ठ	१५-१७

 ११.  नामः शङ्खरापुर  नगरपालिका

केन्द्रः साविक शङ्खरापुर नगरपालिकाको  कार्यालय

जनसङ्ख्याः २५३३८

क्षेत्रफलः ६०.२१ (वर्ग कि.मि.)

वडा संख्याः ९

वडा नं.	समावेश भएका साविक गा.वि.स./न.पा.हरू	साविक वडा नं.	क्षेत्रफल	जनसङ्ख्या
१	शङ्खरापुर	१,२
२	शङ्खरापुर	३
३	शङ्खरापुर	५
४	शङ्खरापुर	४
५	शङ्खरापुर	६,७
६	शङ्खरापुर	८,१०
७	शङ्खरापुर	९,११
८	शङ्खरापुर	१२,१३
९	शङ्खरापुर	१४,१५

श्रोतः सङ्‍घीय मामिला तथा सामान्य प्रशासन मन्त्रालय, जिल्ला प्रशासन कार्यालय काठमाण्डाै र जिल्ला समन्वय समिति काठमाण्डाै। यस लेखमा कुनै प्रकारको त्रुटि फेला पार्नु भएमा कृपया सुझाव तथा सल्लाह दिनुहोला । सुझाव तथा सल्लाहको लागी  कमेन्ट बक्स अथवा chinari2020@gmail.com मा समर्पक गर्न सक्नुहुनेछ । काठमाण्डाै जिल्लाको कुनै पनि स्थान विशेषको लेख प्रकाशन गर्न चाहानु भएमा पनि समर्पक गर्न सक्नुहुनेछ ।